Minder zorg, meer kosten en hoog ziekteverzuim in ouderenzorg
Ondanks de coronacrisis staan in de VVT-sector financieel gezien vrijwel alle seinen op groen. Organisaties in deze sector hebben in 2020 samen de omzet zien stijgen met bijna 10% en er is ook meer winst gemaakt. Qua productie (de geleverde zorg) deden de zorginstellingen wel een behoorlijke stap terug. Hoewel er minder cliënten werden behandeld en verzorgd, namen de directe kosten voor de zorg met 22,2% toe, onder andere door de aanschaf van beschermingsmiddelen, medicijnen en het testen van cliënten. De rekening voor patiëntgebonden kosten voor de sector als geheel is opgelopen tot ruim € 100 miljoen.
Dat blijkt uit een eerste analyse van de jaarverslagen van de VVT-sector over 2020. Intrakoop en Verstegen accountants en adviseurs onderzochten de cijfers van 138 zorgorganisaties in de VVT, die samen een kleine 50% van de totale omzet van de sector vertegenwoordigen. De onderzochte instellingen boekten in 2020 samen een positief resultaat van € 231 miljoen bij een omzet van € 8,8 miljard, een rendement van 2,6%. In het ‘gewone’ productiejaar 2019 was dit 1,8%. De verbetering van het rendement houdt voor een deel verband met de samenloop van de vergoeding van coronagerelateerde personeelskosten en de extra personele inzet in het kader van de kwaliteitsmiddelen voor de sector.
Uit de gepubliceerde jaarcijfers van instellingen in de VVT-sector over 2020 blijkt dat de financiële ‘schade’ als gevolg van de coronapandemie tot nu toe beperkt is gebleven. De omzet laat een stijging zien van bijna 10% ten opzichte van 2019. Ook in dat jaar steeg de omzet flink (+7,3%), met name door een toename van het zorgvolume. De stijging vorig jaar heeft vooral een incidenteel karakter. Dit komt omdat de subsidie voor de zorgbonus (€ 1.000 voor elke zorgmedewerker) en ook de compensatie van coronagerelateerde kosten als omzet is verantwoord in de jaarrekeningen. Daarnaast is de omzet gestegen door de toename van de kwaliteitsbudgetten (ca. 5%) en de reguliere tariefsontwikkeling.
Bij een gestegen omzet is ook de winst van organisaties in de ouderenzorg toegenomen. Van de 138 onderzochte organisaties boekten 129 organisaties een positief resultaat, 9 kleinere instellingen schreven rode cijfers. De positieve resultaten leiden ertoe dat bij de meeste VVT-organisaties de vermogenspositie (het weerstandsvermogen) op peil is gebleven. Deze is in 2020 (29,4%) licht gestegen ten opzichte van 2019 (29,3%).
Minder cliënten, wel hogere kosten voor zorg
Bij de onderzochte instellingen daalde het aantal cliënten met een ZZP/zorgprofiel met 3,7% tot in totaal 49.491 cliënten. Het aantal dagen zorg met verblijf nam met 2,9% af. De VVT-organisaties zagen door de afschaling van de planbare zorg bij ziekenhuizen ook het aantal cliënten in de wijkverpleging (min 4,1%) afnemen. Bij geriatrische revalidatie en de eerstelijnsverblijf zorg was er zelfs sprake van een teruggang van respectievelijk 31% en 41%. Wel heeft corona de trend van extramuralisering versterkt. Het aantal cliënten met een modulair pakket thuis (MPT) of volledig pakket thuis (VPT) nam toe met ruim 13%. Het totaal aantal bedden daalde licht met bijna 0,5% tot ruim 57.500 bedden.
Bij de inkoopgerelateerde kosten valt vooral de stijging van de kosten voor de zorg op. Deze zogeheten patiëntgebonden kosten zitten al jaren in de lift door duurdere behandelingen en de stijging van de medicijnkosten. Vorig jaar stegen de kosten met 22,2 procent, onder andere door de aanschaf van beschermingsmiddelen en het testen van cliënten. De totale inkoopuitgaven stegen in 2020 met 12,7% en zijn opgelopen tot € 2,5 miljard voor de onderzochte zorgorganisaties.
Hoog ziekteverzuim
Het toch al vrij hoge ziekteverzuim in de VVT is in het eerste coronajaar hard gestegen. In 2019 bedroeg het verzuimpercentage 6,6%; in 2020 is dit opgelopen tot 7,9%. De onderzochte VVT-organisaties zagen per saldo zo’n 7.900 extra medewerkers instromen: een toename van 3,8% in het aantal fte’s. Ook de totale personeelskosten namen behoorlijk toe en wel met 10,0%. De toename komt onder andere door de instroom van extra medewerkers en de in 2020 uitgekeerde zorgbonus. Ook is het nog steeds moeilijk – ondanks de instroom van extra personeelsleden – om de formatie op peil te houden. Dit blijkt onder andere uit de post personeel niet in loondienst (PNIL). De kosten voor de flexibele schil van zzp’ers en uitzendkrachten steeg in 2020 met 10,5%.
Dit persbericht is gebaseerd op een eerste analyse van de jaarverslagen van 138 instellingen uit de VVT-sector (46% van de totale omzet van de sector), die nu zijn gedeponeerd. Zorginstellingen hebben van het ministerie van VWS uitstel gekregen en moeten uiterlijk 1 oktober hun jaarverslag over 2020 publiceren. Later dit jaar publiceert Intrakoop een uitgebreid rapport gebaseerd op de cijfers van de totale sector.