VVT-sector herstelt zich na moeilijke jaren
Na een aantal zware jaren heeft de ouderenzorg in 2017, financieel gezien, wat vlees op de botten gekregen. Voor het eerst in twee jaar is de VVT-sector weer winstgevend, met een positief resultaat van 285 miljoen euro. De omzet is met +2,2% gestegen tot 15,9 miljard euro, terwijl de kosten nagenoeg gelijk zijn gebleven op 15,4 miljard euro.
Tegelijkertijd stijgen de patiënt- en bewonersgebonden kosten en hebben organisaties steeds meer moeite om vacatures te vervullen. Daarnaast zijn veel Nederlanders als vrijwilliger actief in de VVT-sector. Dit blijkt uit een analyse van 484 gepubliceerde jaarverslagen van organisaties in de Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VVT) over 2017 door Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, en Verstegen accountants en adviseurs. De organisaties vertegenwoordigen 96% van de totale omzet van de sector.
De VVT-sector heeft een turbulente periode achter de rug. Onder andere door alle veranderingen in regelgeving en financiering en door de maatschappelijke ophef, die ontstond rondom de kwaliteit van zorg na de publicatie van het manifest van Hugo Borst en Carin Craemers. De media-aandacht die daarop volgde, mondde uiteindelijk uit in het programma Waardigheid en Trots en een nieuw kwaliteitskader verpleeghuiszorg waar VVT-organisaties aan moeten voldoen. Verpleeghuizen kregen hiervoor in 2017 435 miljoen euro extra. Structureel is er 2,1 miljard extra toegekend om de kwaliteit te verbeteren door onder andere de inzet van meer medewerkers, stagiaires en vrijwilligers.
Veel vrijwilligers actief in de ouderenzorg
De grootste uitdaging voor de VVT in de komende jaren is voldoende en gekwalificeerd personeel aan te trekken voor de vele vacatures. Het aantal openstaande vacatures is in 2017 toegenomen tot 13.000 vacatures (+11,4%). Het aantal moeilijk vervulbare vacatures steeg zelfs met bijna 50%. Ruim 6.500 cliëntgebonden vacatures stonden langer dan drie maanden open in 2017. De oorzaak hiervan is vooral de toename van patiënten die zwaardere zorg (ZZP’s) nodig hebben. Hierdoor is er in de verpleeghuizen sterke behoefte aan hoger opgeleid personeel (afgestudeerde HBO-verpleegkundigen). Het aantal werknemers in de totale VVT-sector is afgenomen met 1,3% tot 168.000 voltijd arbeidsplaatsen, waarvan 82% cliëntgebonden is.
Naast de vaste werknemers zijn er 17.145 stagiaires en bijna 160.000 vrijwilligers actief in de VVT-sector. Dit betekent dat er in de sector tegenover bijna elk (voltijd) personeelslid in loondienst een vrijwilliger staat. Frank Kaptein, bestuurder van Intrakoop: “Mooi om te zien dat zoveel mensen als vrijwilliger actief zijn in de ouderenzorg.”
Investeringen nemen weer toe
Onder meer door de financiële impuls vanuit Waardigheid en Trots en door tariefsverhogingen in de Wlz heeft de VVT-sector in 2017 financieel een stuk beter gepresteerd in vergelijking met 2016. Het aantal verlieslijdende organisaties in de VVT-sector is dan ook stevig gedaald. Schreef in 2016 nog ruim een derde van de organisaties (36%) ‘rode cijfers’, in 2017 was dat nog maar 19%. Voor het eerst in twee jaar zijn de kosten gelijk gebleven op 15,4 miljard. Daarnaast zijn de totale inkoopuitgaven, met een minimale stijging van 0,1%, ook nagenoeg hetzelfde als in 2016 (de exploitatiekosten dalen met 0,4% en de investeringen zijn licht toegenomen met 0,7%).
Groei aantal intramurale patiënten
Voor het tweede jaar op rij stijgen de patiënt- en bewonersgebonden kosten. Nadat de kosten in 2016 al met 6% toenamen, zijn ze in 2017 met 5,2% gestegen. Na de transitie in 2016 ontvangen cliënten met lagere zorgzwaartepakketten de verzorging vooral thuis en zijn de overgebleven intramurale plaatsen gericht op zwaardere zorg en verpleging. De gemiddeld hogere kosten per cliënt die hiermee gepaard gaan, zijn terug te zien in de cijfers. De onderzochte VVT-organisaties tellen samen 124.564 intramurale cliënten op basis van een ZZP, een stijging van bijna 1 procent.