Afval scheiden: klein beginnen is het halve werk

PMD afval

Als circulair inkopen het doel is, kan afval scheiden het begin zijn. De Green Deal Duurzame Zorg wijst de weg naar het ‘laaghangend fruit’: het inzamelen en scheiden van restafval. Het Deventer Ziekenhuis plukt er al de vruchten van.

Het scheiden van afval is de eerste stap naar een circulaire economie. Conform het Klimaatakkoord willen zorgorganisaties in 2030 voor ten minste de helft circulaire grondstoffen gebruiken. Dat wil zeggen dat producten zoveel mogelijk zijn gerecycled en hergebruikt kunnen worden. Afval scheiden draagt daaraan bij. Het Deventer Ziekenhuis heeft al vergevorderde plannen in die richting. ‘Het doel is aan de voordeur alleen producten geleverd te krijgen met recyclebaar verpakkingsmateriaal en geen afval te produceren maar grondstoffen’, zegt Gea Wijn, milieucoördinator van het Deventer Ziekenhuis. ‘Tot het zover is, kunnen we al relatief eenvoudige ingrepen doen, zoals de bestaande afvalstromen scheiden. Dat noemen we het laaghangende fruit.’

Nulmeting

Samen met de afvalverwerker werd er een nulmeting in het ziekenhuis gedaan. Daaruit bleek dat 11 procent van de afvalstromen op een andere manier gescheiden kon worden. Er werd een plan gemaakt om plastic, metaal en drinkpakken (PMD), maar ook papier, glas en GFT gescheiden in te zamelen. Wijn: ‘Voor het veranderen van de inkoop hebben we de medewerking van leveranciers nodig. Veel producten zijn nog niet herbruikbaar. Medische hulpmiddelen zitten in laminaatverpakking. Dat beschermt de inhoud tegen contaminatie maar is wel van samengesteld plastic en dus niet geschikt om te recyclen. Zolang daar geen alternatief voor komt, kunnen we niet helemaal circulair zijn.’

Energie besparen

Het Deventer Ziekenhuis verdiept zich ook in mogelijkheden tot energiebesparing, zegt René Worm, hoofd Techniek. ‘We hebben drie speerpunten geformuleerd: een alternatief voor de bestaande verlichting, voor het transport van lucht en water en voor koude- en warmteopwekking. Er zijn vergaande plannen om de bestaande tl-verlichting te vervangen door led, waarmee we 1,5 miljoen kWh verwachten te besparen. Ook gaan we de huidige wisselstroom-ventilatoren in de luchtbehandelingskasten vervangen door gelijkstroom. Dit kan 1 miljoen kWh besparen. En we denken aan verdere toepassing van ‘vrije koeling’, door natuurlijke koude uit de buitenlucht te gebruiken. Een ziekenhuis is immers een  koudegebruiker.’

Gedrag veranderen

Het Deventer Ziekenhuis wil gedragsverandering positief stimuleren. ‘We haken aan bij gewoonten die mensen thuis al hebben’, zegt Gea Wijn. ‘Thuis scheiden we ons afval toch ook? En letten we toch ook op het energieverbruik? Wat goed werkt is het effect beeldend maken, door de resultaten bijvoorbeeld te vergelijken met aantallen huishoudens, zeecontainers of voetbalvelden. Als je de medewerkers mee hebt, kun je de doelstellingen uitrollen op de afdelingen en ten slotte in de patiëntenstroom.’ Het verwijderen van prullenbakken op de afdelingen zorgde eerst voor wat gemopper. De nieuwe afvalunits staan niet meer binnen handbereik, maar verderop in het gebouw. Daar kwam een ludieke reactie op, zegt Gea Wijn: ‘Er loopt een campagne in ons ziekenhuis onder het motto ‘Kom in beweging’. We hebben het wegbrengen van afval onder die vlag gepromoot: je gaat verantwoord om met afval én je doet je eigen gezondheid een plezier door even een stukje te lopen!’

Is PMD-afval scheiden te duur?

Bert Baan is productmanager facilitair en verantwoordelijk voor de afvalovereenkomsten bij Intrakoop. Hij zit aan tafel met de deelnemers aan de PMD-pilot die Intrakoop uitvoert voor het ministerie van VWS en die duurt tot maart 2021. Tijdens periodieke bijeenkomsten delen deelnemers hun ervaringen, analyseren resultaten en stellen scenario’s op. ‘Medisch afval, swill en klein chemisch afval scheiden is wettelijk verplicht, maar PMD niet. Dus wordt het meestal met het restafval meegegeven. Het argument is vaak dat dit afval scheiden te duur is. Maar is dat wel zo? En welke argumenten zijn er om het wel te scheiden?
PMD-afval maakt al snel 10% uit van de totale afvalstroom van ziekenhuizen. Voor de langdurige zorg is dat 15%. Door dit afval te recyclen tot granulaat, dat ingezet wordt als nieuwe grondstof, hoeft er minder plastic te worden verbrand. Dat scheelt allemaal in de CO2-uitstoot. Bovendien zullen producenten door de nieuwe wet- en regelgeving die in de maak is, mede verantwoordelijk worden voor het PMDafval. Dan is het dus een kwestie van tijd voordat de tarieven van afvalverwerkers gaan dalen. Het Deventer Ziekenhuis geeft het goede voorbeeld hoe we samen de zorg kunnen verduurzamen.’

Deel dit artikel