Rendement zorginstellingen verder onder druk

Voor zorginstellingen is het steeds moeilijker een gezond rendement te behalen. In 2012 kwam het rendement in alle zorgsectoren nog op circa 2 procent uit. Zorgbreed geldt in 2016 een dalende lijn. De resultaten staan onder druk. Vooral door toenemende overhead- en accountantskosten en reorganisaties na het afstoten van locaties.

Vooral de VVT-sector (verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg) heeft het zwaar met vorig jaar een verlies van bijna 40 miljoen euro (-0,3 procent). Ook de GGZ deed een flinke stap terug, daar halveerde het resultaat van plus 105 miljoen in 2015 naar 51 miljoen euro vorig jaar. Ziekenhuizen en de gehandicaptensector doen het iets beter, maar ook daar zakken de resultaten. De financiële trends en ontwikkelingen in de zorg zijn grillig, de kwetsbaarheid neemt toe en de investeringsbereidheid neemt fors af. Dat blijkt uit een analyse van Intrakoop op basis van de jaarverslagen van ruim duizend zorginstellingen over de periode van 2011 tot en met 2016. 

Meer reserves in kas

Tegenover de zorgelijke ontwikkelingen van het bedrijfsresultaat, staat een verbeterd weerstandsvermogen. Zorginstellingen kiezen ervoor om grotere financiële reserves aan te houden. Dit geldt voor alle sectoren van de zorg: de afgelopen jaren zijn de solvabiliteitsratio’s fors gestegen. “Naast het geld dat zorginstellingen achter de hand houden om onvoorziene risico’s te kunnen opvangen – zoals recent de kwestie rondom onregelmatigheidstoeslag – hebben ze ook reserves nodig voor toekomstige investeringen. Dit omdat banken steeds minder makkelijk geld lenen aan zorginstellingen”, legt Frank Kaptein, directeur/bestuurder van Intrakoop, uit. “Die investeringen zijn sinds 2011 met anderhalf miljard euro afgenomen. Wij constateren dat de ondernemingsruimte van de zorginstellingen steeds verder onder druk komt te staan.” 

Focus op kwaliteit patiëntenzorg

In totaal zijn de bedrijfslasten van de zorg met 18 procent gegroeid sinds 2011. Kaptein: “Dit wordt onder andere verklaard door duurdere middelen en medicijnen, technologische ontwikkelingen en bovendien een toenemende zorgvraag”. Hierdoor is ook sprake van stijgende inkoopkosten, met name in de ziekenhuizen. Zij gaven in 2011 samen 7,5 miljard euro uit aan inkoop en betalen in 2016 ruim twee miljard meer, voornamelijk door een stijging van de zogeheten patiënt- en bewonersgebonden kosten. Kaptein: “Ondanks de krappe marges blijven ziekenhuizen investeren in zorg voor hun patiënten.” De inkoopkosten in de GGZ blijven gelijk op 2,1 miljard, de andere deelsectoren nemen elk met ca. 400 miljoen toe. In totaal zijn de inkoopkosten van 2011 tot 2016 met zo’n 3 miljard euro toegenomen.

Personeel

Uit het aandeel personeel niet in loondienst blijkt dat de VVT-sector deels is teruggekomen van de inzet van ZZP’ers in de thuiszorg. Hierbij spelen mogelijk de recente politieke discussies een rol. In piekjaar 2012 werd bijna 7% van de totale personeelskosten uitgegeven aan werknemers niet in loondienst; dit aandeel is in in 2016 teruggekomen op het niveau van 2011. Na een daling in 2014 waarbij 3,9 procent van het ziekenhuispersoneel niet in loondienst was, is ook in die sector het aandeel zelfstandigen met ongeveer 5 procent weer terug bij de situatie van zes jaar geleden. In zowel de GGZ als de gehandicaptenzorg is het aandeel gestegen ten opzichte van 2011: van 4,9 procent naar 5,5 procent en van 4,5 procent naar 5,4 procent, respectievelijk. De omzet per euro salariskosten blijft nagenoeg gelijk over deze periode. Alle vier sectoren laten de laatste jaren een lichte stijging zien in het ziekteverzuim.