Ziekenhuizen zien omzet, rendement en aantal patiënten weer groeien
De veerkracht van de Nederlandse ziekenhuizen tijdens het tweede coronajaar betaalt zich ook financieel uit. Ondanks hogere kosten voor zowel patiëntenzorg als personeel schreven vrijwel alle ziekenhuizen in 2021 zwarte cijfers.
Ten opzichte van het eerste jaar dat Nederland kampte met corona (2020) steeg niet alleen de omzet (+ 3,7%), maar was ook het gezamenlijke rendement net iets beter met 1,6% (tegen 1,5% een jaar eerder). Dat blijkt uit een eerste analyse van de jaarverslagen van Nederlandse ziekenhuizen over het afgelopen boekjaar. Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, en Verstegen accountants en adviseurs onderzochten de cijfers van 62 ziekenhuizen, die samen ruim 80% van de totale omzet van de sector vertegenwoordigen. De onderzochte ziekenhuizen boekten in 2021 samen een positief resultaat van € 428 miljoen bij een omzet van € 26,5 miljard, een rendement dat op het niveau ligt van de boekjaren voor corona. Dit is onder meer te danken aan de compensatie voor de extra kosten tijdens de coronapandemie, maar ook omdat ziekenhuizen meer patiënten hebben behandeld. Zowel het aantal klinische opnames (+ 2,3%), als het aantal poliklinische bezoeken (+ 17,1%) zit weer in de lift.
Net als in 2020 had de coronapandemie vorig jaar grote impact op de ziekenhuiszorg. Toch zijn veel cijfers over 2021 net iets beter dan een jaar eerder. Zo vonden niet alleen flink meer patiënten de weg weer naar het ziekenhuis (na een scherpe daling van zo’n 14,5% in 2020), maar groeide ook voor het eerst in bijna 10 jaar het aantal bedden in de Nederlandse ziekenhuizen. Bij de onderzochte ziekenhuizen steeg de klinische capaciteit met 2 procent tot 28.844 bedden. Ook op financieel gebied laten ziekenhuizen voorzichtig herstel zien, al is een deel van de positieve resultaten mede te danken aan de coronacompensatie.
Ondanks een omzetstijging van 3,7% ligt het gezamenlijke resultaat met 1,6% slechts een fractie (0,1%) hoger dan in 2020. Ziekenhuizen hebben de winst vooral gebruikt om hun reserves aan te vullen. Zo steeg de solvabiliteit, uitgedrukt als eigen vermogen/totale opbrengsten, tot een veilige 28% tegen 27,4% in 2020. De liquiditeitsratio lag in 2021 met 1,4% iets boven het niveau van 2020 (1,3). De structureel dalende trend in de vrije kasstroom (“EBITDA”) heeft zich in 2021 verder doorgezet: de EBITDA als percentage van de totale opbrengsten bedroeg over 2021 7,8% (2020: 8,0%). In de afgelopen jaren is het EBITDA-percentage structureel gedaald van 11,1% in 2014 naar 7,8% in 2021.
Van de onderzochte 62 ziekenhuizen, belandden 3 ziekenhuizen vorig jaar in de rode cijfers. Deze verliezen hebben een incidenteel karakter, een jaar eerder boekten deze drie organisaties nog een bescheiden winst.
Hogere kosten en weer meer investeringen
Niet alleen de omzet nam in 2021 toe, ook de kosten stegen behoorlijk. In totaal kochten ziekenhuizen voor ruim € 11,1 miljard aan goederen en diensten in. Daarmee stegen de inkoopuitgaven met 4,9%. Vooral de kosten voor behandelingen, medicijnen en verzorging - de zogeheten patiëntgebonden-kosten -, gingen opnieuw fors omhoog. In 2021 met 6,7%. Daarmee zijn de kosten voor de patiëntenzorg in 3 jaar tijd met bijna 18 procent gestegen. Ondanks deze kostenstijgingen zagen ziekenhuizen vorig jaar ook weer ruimte om te investeren. Na een stevige stap terug in 2020 stegen de gezamenlijke investeringen vorig jaar met 5,5%.
Ziekteverzuim piekt
Zoals verwacht is het ziekteverzuim in de ziekenhuizen vorig jaar opnieuw toegenomen. Het verzuimpercentage steeg, mede onder invloed van de covidpandemie, van 5,6% in 2020 naar 6% in 2021. Dit is het hoogste niveau in ruim tien jaar tijd. De totale personeelskosten namen in 2021 beperkt toe met 3%. De lonen en salarissen stegen met 3,3%; dit is redelijk in lijn met de stijging van de cao-lonen voor ziekenhuispersoneel met 3%.
Het aantal mensen dat in ziekenhuizen werkt, nam net als voorgaande jaren toe. De onderzochte ziekenhuizen zagen het aantal fte in loondienst toenemen met +1,5% naar een totaal van 159.971 voltijdmedewerkers. Die netto-instroom is te weinig voor alle zorg die geleverd moet worden. Dit blijkt onder andere uit de post personeel niet in loondienst (PNIL). De kosten voor de flexibele schil van zzp’ers en uitzendkrachten blijven stijgen: in 2021 met bijna 5% tot een bedrag van ruim € 731 miljoen.
Dit persbericht is gebaseerd op een eerste analyse van de jaarverslagen van 62 ziekenhuizen (80% van de omzet van de sector), die nu zijn gedeponeerd. Dit betreft 6 academische ziekenhuizen. 49 algemene ziekenhuizen en 7 categorale ziekenhuizen.