Kabinetsplannen over verduidelijking zzp versus arbeidsrelatie

Het kabinet is van plan om de balans te herstellen rondom het werken als zelfstandige en het werken met zelfstandigen toekomstbestendiger te maken. Daarom zet het kabinet in op een gelijker speelveld tussen contractvormen: meer duidelijkheid over de vraag wanneer gewerkt wordt als werknemer dan wel als zelfstandige én verbetering van handhaving op schijnzelfstandigheid. Het gaat om fiscale maatregelen: de (versnelde) afbouw van de zelfstandigenaftrek, afschaffing van de fiscale oudedagsreserve en een verder uit te werken verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen.

Een ander belangrijk aspect is de verduidelijking van de regels voor de beoordeling van de arbeidsrelatie en rechtsvermoeden. Een gelijker speelveld maakt de keuze voor de contractvorm vanuit onder meer financieel perspectief minder bepalend. Het kabinet wil daarom de regelgeving rondom de beoordeling van arbeidsrelaties verduidelijken en het grijze gebied tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen. Het doel is de duidelijkheid te vergroten voor werkenden, werkgevers, uitvoeringsorganisaties en rechtspraak. 

Het kabinet wil bevorderen dat de wijze van beoordeling van arbeidsrelaties consistent is. Daarbij moet de open norm ‘werken in dienst van’ (gezag) uit artikel 7:610 van het Burgerlijk Wetboek worden verduidelijkt. Oorspronkelijk ligt de nadruk daarbij op het geven van instructies en houden van toezicht (klassieke gezagsuitoefening, ook wel aangeduid als materieel gezag). Conform jurisprudentie en in lijn met het rapport van de Commissie Regulering van Werk kan ‘werken in dienst van’ (gezag) ook aan de orde zijn bij werk dat ‘organisatorisch is ingebed’ in de onderneming van de werkgever. Tegelijkertijd geldt dat bij deze vraag ook van belang is of er sprake is van ‘zelfstandig ondernemerschap’ in de arbeidsrelatie. Dit is een belangrijke contra-indicatie voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst. 

De drie hoofdelementen - materieel gezag, inbedding van het werk en zelfstandig ondernemerschap - structureren voor de praktijk de open norm van ‘werken in dienst van’. Deze worden de komende tijd verder ingevuld en uitgewerkt met  sociale partners, experts en (zzp-)stakeholders. Het kabinet wil een balans vinden tussen deze drie hoofdelementen waarmee in de praktijk goed gewerkt kan worden. Daarmee moet het onderscheid tussen werken ‘in dienst van’ en het werken als zelfstandig ondernemer duidelijker worden. 

Ook werkt het kabinet aan een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst, gekoppeld aan een uurtarief. De ambitie is de handhaving, binnen de mogelijkheden van de bestaande wet- en regelgeving, op korte termijn te versterken en verbeteren en uiterlijk op 1 januari 2025 – als de nieuwe wet ingaat - het handhavingsmoratorium volledig op te heffen. 

Kamervragen

Op 9 februari heeft de Tweede Kamer kritische vragen gesteld over de plannen van minister Van Gennip voor het zzp-dossier. Veel Kamerleden vragen zich af of de voorgestelde plannen voor meer duidelijkheid gaan zorgen. Dat lijkt vooralsnog niet zo. De minister moet binnenkort reageren op alle gestelde vragen. Een korte samenvatting van de gestelde vragen kun je vinden op ZiPconomy.

(Bron: Voortgangsbrief Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 16 december 2022 aan de Tweede Kamer)