Van energiezuinige wasserij tot slimme logistiek: alles uit de kast voor duurzaam textiel

De zorg is druk met het verduurzamen van haar textielzorg. Textiel met een duurzaamheidskeurmerk, duurzaam wassen en slimme milieuvriendelijke logistiek dragen daar flink aan bij. Op alle fronten komt duurzaamheid in beeld. Maar er is ook koudwatervrees.

In onderstaand interview, dat verscheen in het magazine van FMT, gezondheidszorg van februari 2025, vertellen Intrakoopcollega’s Karin van Zuijlen en Astrid Willemsen over de ontwikkelingen van duurzaam textiel.

In 2020 opende Interzorg Noord-Nederland het gloednieuwe Servicecentrum in Assen met een hypermoderne duurzame wasserij. De ouderenzorgorganisatie met negen locaties in Noord- en Midden-Drenthe besloot voortaan zelf de kleding van haar cliënten te gaan wassen. De wasserij is uitgerust met een rij glimmende wasmachines en drogers. Elk kledingstuk krijgt een kledingvriendelijke behandeling en ‘zweeft’ na het wassen hangend aan een knaapje via een transportsysteem door het droogproces. Het hele proces is zo ingericht dat er honderd procent in- en uitgangscontrole is. Alle kleding en textiel is van een RFID-chip voorzien. De naam en afdeling van de cliënt staan per kledingstuk in het systeem van de wasserij, naast het juiste wasprogramma. Bij de externe leverancier kwamen vaak vermissingen, beschadigingen of verkleurde was voor.

“Op het moment dat een kledingstuk nu binnenkomt, weten we zeker dat hetzelfde kledingstuk er aan het eind ook weer uitgaat, maar dan schoon”, vertelt manager Simon Wachtmeester. Duurzaamheid speelt een grote rol in de bedrijfsvoering en visie van Interzorg en heeft ook een royale plek in de eigen wasserij en de keuze van het textiel gekregen. Steeds meer care-instellingen leasen hun beddengoed en bad- en keukentextiel van de wasserij, Interzorg koos er bewust voor eigen textiel met een duurzaamheidskeurmerk aan te schaffen. Al het textiel wordt met schoon water uit de eigen grondwaterbron gewassen en niet met drinkwater. Dat laatste wordt steeds schaarser in ons land. Een groot deel van het wasproces wordt verwarmd met de elektriciteit van de zonnepanelen op het dak van het gebouw.

“Wat we jaarlijks met ons wasproces aan CO2-uitstoot uitsparen, zo hebben we uit laten rekenen, staat gelijk aan het planten van 250 bomen”, glundert Wachtmeester. “Met de warmte uit het proces verwarmen we ook een deel van het gebouw. Op alle fronten kijken we waar we duurzaamheid kunnen pakken. Zo beladen we onze bedrijfswagens zo compact mogelijk, zodat er zo min mogelijk ritten nodig zijn. Elke locatie krijgt slechts tweemaal per dag een elektrische vrachtwagen voor de deur: een keer voor het eten en drinken, de andere keer voor het textiel en andere gebruiksgoederen. Dat scheelt flink op onze CO2-uitstoot. Een van onze wensen nog is op termijn het waswater te recyclen.”

Milieuzorg van wasserijen

“Duurzame textielzorg zit écht in de lift”, zegt Karin van Zuijlen. Zij is consultant duurzaamheid bij Intrakoop, een coöperatie voor zorgorganisaties die richt zich op de inkoop voor de zo’n 550 leden (7.000 locaties in het land). “We zien dat onze leden kijken naar hoe duurzaam hun textielstromen zijn en hoe vaak alles wordt gebruikt. Ook vragen ze aan hun wasserijen hoe duurzaam ze opereren.” De instellingen die zelf wassen en de organisaties die dat uitbesteden zijn ongeveer gelijk verdeeld, schat Van Zuijlens collega Astrid Willemsen, contractmanager Facilitaire Diensten bij Intrakoop en gespecialiseerd in textieldienstverlening. “De wasserijen werken al flink wat jaren aan duurzaamheid.” Als voorbeeld noemt ze zonnepanelen op gebouwen, het terugwinnen van energie, wassen op lage temperaturen en hergebruik van het water. “Doordat de wasserijen met minder agressieve stoffen wassen gaat het textiel langer mee. Ook neemt het gehalte gerecycled polyester in textiel toe. Dat zijn enorme stappen in duurzaamheid.”

De grote wasserijen voldoen aan de Milieuthermometer Zorg, aldus Willemsen, een van de instrumenten om de doelen van de Green Deal Zorg 3.0 te halen. Verder ziet ze dat de wasserijen bij de vervanging van het textiel – net als Interzorg – voor nieuw textiel met een duurzaamheidskeurmerk kiezen. “Het initiatief komt van de wasserijen zelf. Ze bieden steeds duurzamere textielpakketten aan. De zorginstellingen hebben hier overigens beslist invloed op. Als hun vraag groeit, zullen ook producenten uiteindelijk steeds duurzamer textiel gaan maken.”

Interactie met leveranciers

Bij de zorginstellingen ligt een belangrijke taak in de interactie met hun leveranciers, oppert Van Zuijlen. “De leverancier kan weliswaar een goed voorstel neerleggen, maar het is vaak ook een kwestie van capaciteit bij de zorgorganisaties. Of er is veel weerstand binnen de eigen organisatie. Dan is het lastig om duurzaamheidsmaatregelen in te voeren. Alles staat helder in het programma van eisen, maar in de praktijk komt er soms weinig van terecht. Het voordeel is dat er bij leveranciers veel kennis zit. Ze weten waar de schoen wringt en kunnen eerdere succesvolleimplementaties meenemen naar nieuwe organisaties.”

Zorgorganisaties moeten kritisch kijken naar de eigen processen, vindt Van Zuijlen. “Naar leveranciers toe moeten ze duidelijk zijn in wat ze van hen verwachten maar ook eerlijk zijn in wat haalbaar is. Duurzaamheid komt terug in de prijs. Je kunt niet opeens terugkrabbelen, omdat je het te duur vindt worden, terwijl je eerder wel zo’n duurzaamheidseis hebt gesteld.”

Koudwatervrees

In de cure komen leveranciers met re-usable pakketten voor op de operatiekamer, waaronder herbruikbare kleding en onderleggers en afdekmateriaal voor op de operatietafel als alternatief voor disposables. “Er is nogal wat koudwatervrees om hiermee te beginnen”, zegt Willemsen. “In eerste instantie lijkt het duurder. Ziekenhuizen moeten hun bedrijfsprocessen er anders voor gaan inrichten. Daar moet je voor openstaan." Aan de andere kant ziet Willemsen dat in aanbestedingen in de cure steeds meer duurzaamheidscriteria meegenomen worden. “In de care is dat toch veel minder vaak het geval. Wel zie je daar de belangstelling voor duurzaam vervoer weer toenemen, omdat er veel kilometers worden gemaakt.” Willemsen wil nog opmerken dat de externe wasserijen de zorg om de kleding van cliënten goed op orde hebben. “Ook de professionele wasserijen gebruiken RFID-chips om de kleding van cliënten traceerbaar te maken. Zo is het aantal vermissingen tot een miniem percentage afgenomen. De hygiënenormen zijn uitstekend. Zorgorganisaties moeten de keuze om zelf te gaan wassen of dit uit te besteden dan ook goed afwegen. Er zijn voor- en nadelen. Ook moet het bij de visie van de organisatie passen.

Bekijk het volledige interview in PDF hier.

Tekst: Pieter van den Brand
Bron: FMT, gezondheidszorg