BLOG Energie | Van crisis tot windstilte: wat drijft de energieprijzen écht?

De afgelopen tijd kregen we regelmatig de vraag: wat betekenen alle gebeurtenissen op het wereldtoneel voor de elektriciteits- en gasprijzen? In deze blog duiken we in de meest recente ontwikkelingen en leggen we op een toegankelijke manier uit wat dit betekent voor de energiemarkt – en uiteindelijk ook voor jouw energierekening.

Tijdelijke prijseffecten

Tussen vrijdag 13 juni, de dag dat Israël Iran aanviel, en 20 juni van dit jaar steeg de TTF-gasprijs* voor levering in 2026 van 34,86 naar 38,61 euro per MWh. Opmerkelijk, aangezien er geen melding werd gemaakt van schade aan gasproductielocaties of andere energie-infrastructuur.

De ontwikkelingen vorige maand waren een typisch voorbeeld van een gebeurtenis waarbij gashandelaren en andere marktparticipanten zich niet meer konden verlaten op bestaande risico-inschattingen en waarderingen.

Onzekere marktomstandigheden

De verkoper van aardgas durfde een hogere prijs te vragen en de potentiële koper was bereid een hogere prijs te accepteren om te voorkomen dat men later achter het net zou vissen, mocht de situatie verder escaleren. Dit zou de energieprijzen nog veel verder opdrijven. Met andere woorden: kopers zijn bereid een premie te betalen voor meer zekerheid in volatiele en onzekere marktomstandigheden.

Zo werd vorige maand volop gespeculeerd over de mogelijkheid dat Iran de Straat van Hormuz zou blokkeren, een cruciale doorvoerroute voor olie en gas. Toen bleek dat Iran slechts een bescheiden en vooraf aangekondigde raketaanval als vergelding op een Amerikaanse aanval uitvoerde, de VS geen aanleiding zag zich verder in het conflict te mengen en de Amerikaanse president Iran en Israël in niet mis te verstane woorden opriep onmiddellijk te stoppen met de vijandelijkheden, daalden de prijzen binnen twee dagen naar het prijsniveau van voor 13 juni.

Ook vorig jaar augustus stegen de energieprijzen aanvankelijk snel, nadat Oekraïne de Russische grensregio Koersk was binnengevallen. De gevechten vonden plaats dichtbij een belangrijk tussenstation voor de gasexport naar Europa. De aardgasprijs voor levering in 2025 steeg met ruim 10 procent naar ruim 42 euro per MWh. Toen bleek dat de geëxporteerde gasvolumes via deze route op peil bleven, daalden de prijzen weer tot de oude niveaus.

Minder tijdelijke prijseffecten

De enige recente geopolitieke gebeurtenis met een structureel effect op de energieprijzen vond plaats rond de Russische inval in Oekraïne.

Gaskraan dicht

Voor de invasie begon Gazprom al met het terugschroeven van de gasexport naar Europa. In 2022 daalde de export verder door sabotage van de Nord Stream 1-pijpleiding. Europa heeft een deel van het Russische gas vervangen door het duurdere LNG. De gasprijzen voor 2026 tot en met 2028 liggen nog steeds 40 tot 100 % hoger dan begin 2021, voor de gaskraan werd dichtgedraaid.

Koude winter

Daarnaast kan ook een koude winter een langduriger effect hebben op de prijsvorming. Dit kan komen doordat de gasvoorraden uitgeput raken en het moeilijker is om ze weer aan te vullen. Een ander voorbeeld is de afgelopen herfst; er waren relatief windstille weersomstandigheden waardoor er vaker een beroep moet worden gedaan op gascentrales en daarmee op de gasbuffers. Dit zijn -anders dan geopolitieke spanningen- reële effecten die de prijzen langere tijd op (of onder) niveau kunnen houden.

Importtarieven

Een ander voorbeeld waarbij de prijzen snel reageren met eerder een langdurig dan een tijdelijk prijseffect, zijn economische berichten.

Eerder dit jaar kondigde president Trump 'wederkerige importtarieven' aan. Op 2 april sloot de TTF-prijs voor 2026 op 36,40 euro per MWh. Vijf uur later werden de tarieven gepresenteerd. Op 4 april sloot de TTF-notering voor 2026 op 33,23 euro per MWh, bijna 7 procent lager. Op 10 april was de prijs met bijna 12 procent gedaald ten opzichte van 2 april.

De daling stagneerde toen Trump aankondigde de tarieven met twee maanden op te schorten. Een opwaartse correctie bleef uit, omdat de tarieven nog altijd boven de markt hangen. De energiemarkt is er niet van overtuigd dat uitstel afstel betekent. Importtarieven remmen economische groei en daarmee de vraag naar energie.

Kortom, bij elke gebeurtenis is het goed om eerst vast te stellen of er al sprake is van een daadwerkelijk effect op de aanbod- of vraagzijde van de energiemarkten, of dat het vooral ontstane onzekerheden zijn die de prijzen in beweging zetten, en zo ja, hoe lang deze aanhouden.

Van geopolitieke gebeurtenissen kan men met enige voorzichtigheid zeggen dat ze, ondanks alle aandacht die ze in de media krijgen, in de meeste gevallen een tijdelijk prijseffect hebben. Dit komt omdat de vraag/aanbodverhouding op de energiemarkt uiteindelijk niet geraakt wordt.

Weersinvloeden of economische omstandigheden hebben vaak een reëler en langduriger effect op de prijzen. Zo hebben de relatief windstille omstandigheden eind vorig jaar ertoe geleid dat de gasvoorraden lager waren dan in voorgaande jaren, wat doorwerkt in de prijzen. In dat opzicht zijn de weersomstandigheden komende zomer en winter voor de energieprijzen, afgaande op de historie, spannender en potentieel impactvoller dan geopolitieke spanningen of een nieuwe ronde raketaanvallen.

Heb jij suggesties voor onze blogs?

Deze blog is een coproductie van Intrakoopleverancier Hellemans en de Intrakoop productgroep Energie en Vastgoed. Heb jij suggesties voor onze volgende blog? Denk met ons mee en laat het weten! Stuur een mail met jouw ideeën naar communicatie@intrakoop.nl.

*De prijs van aardgas op de Title Transfer Facility (TTF), een virtuele handelplaats voor gas in Nederland. Het is de belangrijkste Europese benchmark voor groothandelsprijzen van aardgas.